تیمی از دانشگاه شریف در تاریخ بیست و سوم آذر ماه 96 با مشاوره دکتر مشایخی دکترای مدیریت استراتژیک از دانشگاه ام.آی.تی و از اساتید اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف به دعوت اندیشکده تدبیر آب ایران به نشست مشترک با تعدادی از انجمن پسته ایران آمدند .جلسه بر این اساس شکل گرفت که ابتدا اعضای گروه، طرحی که در راستای بررسی پیامدهای احتمالی راه‌اندازی بازار آب بود را به حاضران ارائه دادند. سپس طرح خود را در معرض پیشنهاد‌ها و انتقادات مخاطبان گذاشتند.
دکتر مشایخی گفت :این طرح صرفاً نقش مشاور دارد و سپس افزود :گروه خواهان شنیدن نظرات اعضاست تا بتواند مدل دینامیکی برای بازار آب طراحی کند و به پیامدها و مشکلاتی که در پیاده‌سازی بازار آب هستند دست یابد .
ضیایی، سرگروه تیم دانشگاه صنعتی شریف طرح را پژوهشی در باب ارزیابی پیامدهای بازار آب در دشت رفسنجان دانست و سپس اهداف، و ابعاد آن پرداخت. وی سؤال اصلی را این‌چنین توضیح داد (بازار آب باهدف حل مسئله کمبود آب فارغ از پیچیدگی‌های فنی، نهادی و حقوقی که می‌تواند داشته باشد پیامدهای دیگری نیز دارد .
برنامه مطالعاتی تیم سه محور کلیدی و دو محور مرتبط را دنبال می‌کرد که عبارت است از:
1 تأثیر بازار آب بر آبخوان و سفره‌های زیرزمینی ،پیامدهای زیست‌محیطی
2 تأثیر بازار آب بر معیشت کشاورزان ،پیامدهای اقتصادی
3 تأثیر بازار آب بر عدالت و منازعات اجتماعی، پیامدهای اجتماعی محورهای جانبی شامل بهره‌وری و مدل تعیین قیمت و قرارداد بود. یکی از مشکلاتی که ضیایی برای پژوهش خود عنوان کرد، به دست آوردن داده‌ها و نمودارهایی بود که یکدیگر را نقص می‌کردند، ازجمله حجم تخلیه چاه‌ها که در طول چند سال گذشته ثابت بوده است. مشکل دیگر عدم تناسب میزان برداشت از آبخوان بود. رقم برداشت از آبخوان 550 میلیون مترمکعب بود، درحالی‌که منابع دیگر 700 میلیون مترمکعب را تأیید می‌کنند طبق مطالعات اولیه، بازار در ترکیب با یارانه انرژی می‌تواند دینامیک‌هایی را فعال کند که تشویق به‌اضافه برداشت کند.
مهندس زراعتکار، مسئول بخش مطالعات آب منطقه‌ای کرمان در صحبت خود به تأثیر بازار بر آبخوان و عدم تناسب مجوزها و برداشت‌ها پرداخت. برای مثال فردی با پروانه 40 لیتر، چاهی با 10 لیتر آب دارد. فردی پروانه با 10 لیتر 30 لیتر آب چاه را برداشت می‌کند. اگر مجوز 40 لیتر را نصف کنیم، درواقع چاه را تبدیل به 5 لیتر کرده‌ایم. ما بدون قوانین نمی‌توانیم مسئله را حل کنیم. قوانین فعلی به‌شدت مشکل دارد. رسیدن به این مرحله که از مجلس و شورای نگهبان رد بشویم را چه کسی باید حل کند.
عرب پور مسئول بخش حفاظت شرکت آب منطقه‌ای گفت: حقابه‌ای که می‌خواهد عرضه شود باید پایداری داشته باشد .در حال حاضر، دشت رفسنجان شرایط ناپایداری دارد و پایداری برای عرضه وجود ندارد و مسئله دیگر بحث قانونمند بودن فعالیت خرید و فروش حقابه بود. طبق قوانین موجود در حال حاضر حقابه برای همان زمینی است که چاه در آن وجود دارد و باید آب به مصرف همان زمین برسد، ولی مصرف بیشتر است. الآن تقریباً برای همه چاه‌های دشت رفسنجان کنتور نصب‌شده و قرار است کالیبره شوند و از بعد از عید حقابه شارژ شود.
دکتر عبداللهی ،عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته به سه فاکتور کارایی، پایداریی و اثر گذاری اشاره کرد. از نظر وی کشاورزانی بودند که هر چه محدودیت منابع آب را بیشتر حس می کردند کارایی را افزایش داده اند. اما در مورد پایداری و اثر گذاری را به عهده بازار گذاشت. عبدالهی دو فاکتور کمک کننده به دولت را بازار و تشکل های آب بران معرفی کرد .
مهندس رضایی، رئیس جهاد کشاورزی رفسنجان ابتدا به تناقض بعضی نمودارها ارائه‌شده اشاره کرد و اذعان کرد آمار تولید و سطح کشت رفسنجان در وزارت خانه بالاتر از واقعیت نشان داده‌شده است. وی به توضیح وضعیت آماری دشت، اشتغال و اراضی رهاشده رفسنجان پرداخت و در این زمینه گفت: بر اساس تحقیقات حاصل از جی‌پی‌اس زدن باغ‌ها در سال 84،88 هزار هکتار از اراضی در رفسنجان تحت شرب هستند. 4 هزار از این سطح را به خاطر وضعیت آب ازدست‌داده‌ایم یعنی به‌اندازه 40 تا موتورپمپ باغ خشک کردیم. ازنظر ضیایی همراهی مردم با قانون خاموشی چاه موتورها که حاصل طرح تحقیقاتی بود، خوب بوده است و نشان می‌دهد مردم با قوانین مشخص و قابل‌قبول کنار خواهند آمد.
دکتر نقوی مدیر موسسه تحقیقات به طرح موضوع قوانین اشتغال و موضوع توسعه و تحقیق. ازنظر وی اگر در بازار آب کسی نتواند برخلاف نوع مالکیت و کاربری که می‌خواهد از آب بهره بگیرد آب را مصرف کند، آب را ذخیره خواهد کرد. وی افزود این بحث‌ها نیازمند پشتوانه قانونی، تجاری و امور بین‌المللی است و می‌تواند خیلی به آب ارزش‌افزوده بدهد. وی در بحث اشتغال با اشاره به سطح مکانیزاسیون در کشاورزی، افزایش درآمد و مکانیزاسیون را جواب مشکل اشتغال بعد از بازار دانست و افزود پایین بودن سطح مکانیزاسیون را زیاد می‌کند و اگر درآمد کشاورز بالا برود و سهم مکانیزاسیون جایگزین شود کشاورزان وطنی هم علاقه‌مند می‌شوند.
دکتر شریف، معاون امور بین‌المللی اتاق ایران، کیفیت آب، تعریف کیفیت و دسته بندی آن را در راستای اجرایی کردن بازار بسیار مهم ارزیابی کرد و تاکید کرد که باید بین آب آشامیدنی ،آب شستشو ،آب کشاورزی و صنعت تفاوت قائل شد.
دکتر رشیدی نژاد ،رئیس مرکز تحقیقات اتاق کرمان ابتدا به مقایسه شباهت‌ها و تفاوت‌های بازار برق و آب پرداخت و درنهایت بر اهمیت مقررات در بازارها تأکید کرد.
اخلاص پور، مدیر پروژه مدیریت مشارکتی منابع آب زیرزمینی و تسهیلگر بیان داشت: هدف پروژه این است که چگونه برای اصلاح مسائل مهمی که داریم بتوانیم کنار هم قرار بگیریم وی در ادامه به‌نقد اطلاعات، آمارها و پژوهش‌های کپی کاری پرداخت و گفت: 40 سال است آب زیرزمینی استان کرمان رصد نشده و عددهای آن متغیرند و همچنین گفت نظارت بر روی مالکان، خرده‌مالکان بیشتر شود که چند درصد آب استفاده می‌کنند.
جواد نظری عضو هیئت‌مدیره شرکت احیای آب رفسنجان و رئیس خانه کشاورز، به معرفی فعالیت شرکت در حوزه آب رفسنجان پرداخت و توضیح داد فعالیت شرکت احیا توسط چند نفر از دولتی‌ها برای کمک به موسسه عمران جهت انتقال آب تأسیس‌شده بود که 5 هزار سهام‌دار داشت وقتی قضیه انتقال آب منتفی شد راه‌حل انتقال آب درون حوزه را مطرح کردیم. سید محمود ابطحی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن پسته ایران خواهان تعریف دقیق بازار آب زیرزمینی شد و تأکید کرد که برای نتیجه‌گیری از آمارها باید ابتدا آن‌ها را دقیق مطرح کرد. پیشنهاد ابطحی ساخت دستگاهی بود که بتواند مانع دسترسی به بیش‌ازحد مجاز شود ازلحاظ فنی که تاکنون نتوانسته‌اند طرحی درست کنند. به درخواست مشایخی ابطحی به دسته‌بندی و توضیح شرایط مالکان دشت رفسنجان پرداخت وی افزود سه دسته بهره‌بردار در دشت رفسنجان داریم، یک مالکین بیل به دست هستند که خودشان آب می‌گیرند. دوم مالکین بزرگ که سیستم آبیاری پیشرفته دارند، سوم مالکین وسط هستند که خودشان کار نمی‌کنند ولی تولی توانایی نصب دستگاه‌های پرهزینه آبیاری را ندارند. درنهایت مشایخی گفت: سیاست‌گذاری چند ویژگی باید داشته باشد، یک، قابل‌اجرا و دوم اقتصادی باشد؛ یعنی بر اساس انگیزه اقتصادی انجام شود تا مردم خودشان اجرا کنند. وقتی سیاستی را برای علاج مسئله‌ای تعریف می‌کنین باید در چهارچوب وضعیت موجود باشد. وقتی راه‌حل ما مستلزم یک شرایط ایدئال باشد که وجود ندارد مثل این است که هنوز راه‌حلی ندادیم. ما باید در ذهنیت موجود به راه‌حلی برای کاهش برداشت آب فکر کنیم.
بر گرفته از مجله اجمن پسته ایران