رویکرد و جایگاه ایران در پسته‌کاری
در پسته‌کاری چه جایگاهی داریم و چه می کنیم ؟
سید محمود ابطحی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن پسته ایران در سخنرانی افتتاحیه اولین روز گردهمایی انجمن در جزیره کیش، به بیان بخشی از تاریخچه پسته پرداخت تا فتح بابی باشد برای توضیح در خصوص هدف از برگزاری این گردهمایی. ابطحی به‌عنوان مقدمه گفت پسته زیباست و در ادبیات فارسی خانم‌های زیبا بیشتر به پسته تشبیه می‌شوند.
وی در ادامه هدف از گردهمایی اظهار داشت: چرا چنین جلساتی تشکیل می‌دهیم؟ و چه‌کاری می‌خواهیم انجام دهیم؟ ابطحی در این رابطه افزود: از اواخر قرن نوزدهم، پسته در حجم صادراتی به بازار جهانی عرضه می‌شد پیش‌ازاین تاریخ نیز پسته در بازار جهانی در حجم بسیار کم معامله می‌شده است. شرایط مسلم برای تولید پسته در وهله اول وجود آب و زمین مناسب و سرمایه کافی برای کاشت است. تنها جایی که شرایط لازم برای توسعه را داشت شهرستان رفسنجان بود. مزیت رفسنجان این بود که شرایط طبیعت آن برای کشت پسته مناسب و برای کاشت محصولات نامناسب بود. در ادامه تاریخچه پسته‌کاری در رفسنجان آمده است.
قبل از کاشت پسته محصولاتی از قبیل پنبه، گندم، جو و روناس در این منطقه کشت می‌شده است. پنبه‌کاری رفسنجان در سطح استان از جاهای دیگر رونق بیشتری داشت. طبق آماری که از سال 1250 شمسی وجود دارد، رفسنجان و سیرجان گندم و جو را به‌اندازه یکدیگر تولید می‌کردند، اما تولید پنبه رفسنجان 2 برابر سیرجان بود. رونق کاشت پنبه به این دلیل بود که این محصول ماده اولیه برای کارخانه‌ها نساجی در انگلستان و هندوستان بود. طی 5 سال درآمد ناشی از صادرات پنبه ایران 10 برابر قبل می‌شود. قیمت پنبه حلاجی‌شده از سه هزار دینار به حدود 8 هزار دینار می‌رسد از این زمان به بعد یعنی از سال 1250 پسته‌کاری شروع می‌شود. به‌این‌ترتیب حدود 1270 شمسی پسته رونق زیاد گرفت در این دوره مدت‌زمان رسیدن به باردهی اقتصادی درختان پسته با پیوند زدن از 15 سال به حدود 10 سال کاهش یافت. چون قبل از این تاریخ درختان خود ماده بودند و پیوند زنی مرسوم نبود افراد زیادی روی ارقام پسته تجربه کسب کردند و ارقامی مانند اوحدی یا فندقی با آزمون‌وخطا به دست آمد امیری در خصوص بازاریابی پسته درگذشته خاطرنشان کرد: در همان دوره در بازاریابی پسته تجربیاتی وجود داشته و مهندس عزمی کتابی در این خصوص نوشته که با محاسبه دقیق میزان مصرف داخلی ذکر شد.
سید محمود ابطحی در جمع‌بندی وضعیت پسته ایران از گذشته تاکنون اظهار داشت: تا اوایل دهه چهل شمسی در تولید و تجارت پسته خیلی خوب عمل کرده بودیم. برداشت پسته از واحد سطح بالا و تولید 1200 کیلوگرم در هکتار عادی بود و حتی رکود گیری هم صورت می‌گرفت. اکنون ما پسته‌کاری قبلی خودمان را از دست دادیم و تا امروز تعریف جدیدی هم از پسته نمی‌توانیم ارائه دهیم. همه میدانیم مشکل، بهره‌وری باغ‌هاست و مشکل آب‌داریم که باید روشن شود.
در بخش بازار تابه‌حال هر آنچه پسته تولیدشده به مصرف رسیده و در بخش تقاضای بازار مشکلی نداشتیم. اما می‌دانید که بازار جهانی متفاوت از گذشته خواهد بود. چراکه رقیبی پیداشده که سطح زیر کشت پسته‌اش را افزایش می‌دهد و بهره‌وری بالایی دارد. 20 سال پیش تنها رقیب پسته در بازار جهانی بادام‌هندی با تولید 20 هزار تن بود اما سال گذشته حدود 500 هزار تن بادام‌هندی در دنیا تولید شده است و یکی از بخش‌هایی که باید از امروز به آن توجه کنیم بخش تقاضا است. پسته کالایی است که نیاز به سرمایه دارد و در طول دوره این محصول، سرمایه ثابت به‌مراتب از سرمایه جاری بیشتر است.
برگرفته از مجله انجمن پسته ایران